| Շրջահյուս հունական |
|---|
|
| |
| Գիտական դասակարգում |
|---|
|
|
| Լատիներեն անվանում |
| Periploca graeca
|
|
[{{fullurl:wikispecies:{{{wikispecies}}}|uselang=hy}} Դասակարգումը
Վիքիցեղերում]
|
[{{fullurl:commons:Special:Search/{{{wikispecies}}}|uselang=hy}} Պատկերների որոնում
Վիքիպահեստում]
|
|
|
Շրջահյուս հունական (լատին․՝ Periploca graeca), թունաթափազգիներ ընտանիքի, շրջահյուս ցեղի բույս։
Լիանա է մինչև 12 մ բարձրությամբ։ Ընձյուղները շատ բարակ են, ծածկված նուրբ, փոշենման աղվամազով, սկզբում ձիթականաչավուն, ավելի ուշ՝ դեղնաշագանակագույն գունավորմամբ։ ճյուղերը, որոնց երկարությունը հասնում է մինչև 1 2 մ-ի, դարչնագորշավուն են, ծածկված ելունդանման ոսպնյակներով։ Տերևները էլիպսաձև են կամ ձվաձև, 6-10 սմ երկարությամբ և 1,5-6,5 սմ լայնությամբ, ընդ որում վերին տերևները ավելի մանր են և նեղ, սրագագաթ, սեղմված կամ կլորավուն հիմքով, կոշտ, մերկ, պարզ արտահայտված կենտրոնական ջղով, վերևի կողմից՝ մուգ կանաչ, փայլուն, ներքևի կողմից՝ ավելի բաց գույնի։ Տերևակոթունն ունի 0,5-1,2 մմ երկարություն։ Ծաղկաբույլերը ծոցային, սակավածաղիկ, հովանոցանման կամ մերկ հուրաններ են, մինչև 20 սմ երկարությամբ ծաղկակիրներով։ Ծաղիկներն ունեն 1,5-3 սմ տրամագիծ, արտաքինից կանաչավուն են, ներսի կողմից՝ պղտոր մանուշակադարչնագույն, ծանր, անդուր հոտով։ Բաժակի հատվածները լայն-ձվաձև են, թաղանթաեզր։ Պսակաթերթիկները հետ են ոլորված, երկարավուն են, բութ, մոտ 1 սմ երկարությամբ, մազմզուկապատ, գագաթին՝ փոսիկով։ Տերևապտուղները զույգ են (հազվադեպ մեկական) գծանման, գագաթում աստիճանաբար սրվող, մոտ 6 սմ երկարությամբ։ Ծաղկում է ապրիլ-հունիս ամիսներին, պտուղները հասունանում են մայիս-հուլիսին։
Տարածված է Կովկասում, Փոքր Ասիայում, Իրանում, Չինաստանում, Միջերկրական ծովի ափերում։ Հայաստանի տարածքում հանդիպում է հյուսիսային և կենտրոնական շրջաններում, հատկապես Դեբեդ, Աղստև և Արաքս գետերի հովիտներում։ Չափազանց դեկորատիվ, բայց աճման պայմանների նկատմամբ պահանջկոտ բույս է։ Ջերմասեր է, սակայն դիմանում է մինչև -25-28 °C-ի սառնամանիքներին, խոնավասեր է, լավ է աճում սննդանյութերով հարուստ, ստրուկտուրային, թեթև-ավազային հողերում, լուսասեր է։ Թունավոր է։ Բազմանում է սերմերով և կտրոններով։
Կեղևը օգտագործվում է բժշկության մեջ, սրտի հիվանդությունների բուժման նպատակով[1]։
